برای ضد حریق کردن ساختمان از چه پوشش ضد حریقی استفاده کنیم؟

توجه به ایمنی ساختمان یکی از نکات مهمی است که باید در حین بازسازی ساختمان به آن توجه ویژه ای کرد. اتفاقات ناگواری مثل پلاسکو که در سال های اخیر در کشورمان رخ داد و یا خسارات و خرابی های ناشی از سیل و زلزله که باعث ویرانی خانه بسیاری از هموطنان در قسمت های مختلف ایران شد، باعث شد که به مسئله ایمنی در ساختمان سازی چه در برابر عوامل طبیعی و چه در برابر عوامل انسانی بیش از گذشته توجه کنیم. سبک سازی و استفاده از مصالح مناسب برای ساختمان مانند سقف کاذب یکی از مواردی است که هنگام ساختمان سازی در سال های اخیر به آن توجه می گردد. بعد از اتفاق ناگوار پلاسکو و فروریختن ساختمانی که سال ها نماد تهران مدرن بود، بار دیگر توجه به ایمنی ساختمان، به خصوص در برابر آتش سوزی و حریق مطرح شد. امروزه در کنار سبک سازی ساختمان که از روش های مناسب برای رویارویی با زلزله است، مقاوم سازی در برابر آتش سوزی با روش های ضد حریق کردن ساختمان مانند استفاده از انواع پوشش عایق حریق یا پوشش مقاوم حریق مانند سیمان ضد حریق و یا انواع سیستم آتش بند و دودبند است.

به گزارش گروه ساختمانی آبان، پوشش ضد حریق

یکی از روش های محافظت از ساختمان استفاده از پوشش ضد حریق است که برای حفاظت اسکلت سازه مورد استفاده قرار می گیرد، این پوشش باعث می گردد که مقاومت ستون در برابر تنش های حرارتی افزایش پیدا کند. پوشش ضد حریق علاوه برد افزایش مقاومت اسکلت سازه، باعث می گردد که افراد زمان بیشتری برای فرار و نجات هنگام آتش سوزی و زلزله داشته باشند.

قدیمی ترین و موثرترین روش برای مقاوم سازی ساختمان در برابر آتش سوزی و هر تنش حرارتی دیگر استفاده از پوشش ضد حریق است. پوشش عایق حریق بر روی هر سطحی قابل اجراست بدون آنکه خصویات مواد آن سطح تحت تاثیر قرار بگیرد. فاز اول آتش سوزی روی سطح اتفاق می افتد، در نتیجه استفاده از پوشش مقاوم حریق در سطوح یک روش منطقی و موثر برای مقاوم سازی ساختمان در برابر آتش سوزی است، که باعث عدم گسترش بیشتر حریق که نتیجه آن خسارات بیشتر جانی و اقتصادی است، می گردد. در سطوحی که پوشش مقاوم حریق استفاده نشده است، سریع در مقابل آتش تسلیم می شوند و علاوه بر فراوری دود و بخار سمی که باعث گرفتاری افراد می گردد، ویرانی زیاد نیز به بار می آرود.

استفاده از پوشش مقاوم حریق در مکان هایی مانند پالایشگاه ها که مقاوم سازی ساختمان در برابر آتش سوزی و یا هر تنش فیزیکی یک اصل مهم است.

میزان ارزش استفاده از انواع ضد حریق در ساختمان سازی با یک مثال بیشتر قابل درک خواهد بود:

دمای پالایشگاه می تواند به بالاتر از 2000 درجه فارنهایت برسد، که تحم ایم میزان دما خارج از تحمل و ظرفیت سازه های فلزی معمولی است. سازه فلزی بدون پوشش عایق حریق در دمای 570 درجه فارنهایت مقاومت خود را از دست می دهد و در دمای 750 درجه سست خواهد شد و در نهایت در دمای 1100 درجه فارنهایت اسکلت فلزی بدون پوشش عایق حریق فرو می ریزد، مانند آنچه در سانحه دلخراش پلاسکو رخ داد و ساختمان فلزی در برابر چشم بسیاری فروریخت.

افزایش تحمل ظرفیت گرمایی سازه و افزایش زمان تخریب سازه فلزی، یعنی افزایش مدت زمانی که طول می کشد تا سازه تخریب گردد از اهداف مهم پوشش ضد حریق یا پوشش مقاوم حریق است. پوشش ضد حریق و عایق حرارتی زمان خوبی را برای آتش نشانان به ارمغان می آورد و از خسارات بعد آتش سوزی نیز می کاهد. درجه عایق بودن حریق به طور عمده به ضخامت پوشش، بستر ماده و تاثیر فرمولاسیون ماده بستگی دارد.

پوشش ضد حریق سازه فولادی

همانطور که اشاره شد، حفاظت از اسکلت و سازه ساختمان با پوشش ضد حریق یکی از روش های مهم و موثر حفاظت ساختمان در برابر آتش سوزی و حریق است. در روش پوشش ضد حریق سازه فولادی، ستون ها و تیرها برای محافظت و مقاوم سازی در برابر آتش سوزی با پوشش ضد حریق پوشانده می شوند.

سازه های فولادی در حرارت 500 درجه سانتیگراد دچار خمیدگی می گرددف به عبارت دیگر نقطه حرارت خمش آن درجه سانتی گراد است. سازه های فولادی بدون پوشش مقاوم حریق در این دما بخش زیادی از مقاومت خود را در برابر تنش حرارتی از دست می دهند. استفاده از پوشش مقاوم حریق در سازه های فولادی باعث افزایش مقاومت سازه در برابر آتش شده و مدت بیشتری طول می کشد که سازه در برابر آتش و هر نوع تنش حرارتی مقاومت خود را از دست بدهد.

طبق تحقیقات سازه فلزی بدون پوشش مقاوم حریق پس از آغاز آتش سوزی در مدت زمان کمتر از 10 دقیقه نصف مقاومت خود را در برابر آتش از دست می دهد، یعنی به دمای 500 درجه سانتی گراد می رسد، که نقطه خمش فلز است. در ساختمان های حساس مانند پالایشگاه ها و نیروگاه ها، احتمال و ریسک آتش سوزی بالا است، در اسکلت فلزی این ساختمان ها از پوشش مقاوم حریق یا پوشش ضد حریق استفاده می نمایند، تا مقاومت سازه در برابر تنش حرارتی بالا رود.

ضخامت پوشش ضد حریق در سازه های فلزی

برای معین ضخامت پوشش مقاوم حریق این محاسبه انجام می گردد:

سطح سازه فولادی که در برابر آتش قرار می گیرد، تقسیم بر سطح کل می گردد، ضریب به دست آمده ضریب مقطع نامیده می گردد. هر چه عدد این ضریب عظیم تر باشد ضخامت پوشش ضد حریق سازه فولادی نیز بیشتر می گردد. در واقع به میزانی که سطحی که در برابر آتش قرار می گیرد، عظیم تر باشد و یا ضخامت سازه فولادی کمتر باشد ضخامت پوشش ضد حریق یا همان پوشش مقاوم حریق بیشتر می گردد. برای محاسبه دقیق ضخامت پوشش ضد حریق از نقشه سازه ساختمان یاری می گیرند.

اطلاعاتی که از نقشه سازه به دست می آید، شامل:

• ضخامت و نوع سقف عرشه فولادی یا متال دک
• مقطع و اندازه تیرهای باربر عرشه فولادی
• مقطع و اندازه نوع ستون ها
• مقدار زمانی که سازه باید در برابر آتش دوام بیاورد

طبق آیین نامه، ضخامت پوشش مقاوم حریق سازه های فلزی در صورتی مورد پذیرش خواهد بود که ضخامت متوسط کار اجرا شده از ضخامت پوشش طراحی کمتر نباشد.

برای محافظت از پوشش ضد حریق با توجه به شرایط از مواد مختلفی استفاده می گردد:

• کیورینگ برای جلوگیری از ترک خوردگی
• رنگدانه ها برای زیبایی
• جلوگیری از نفو مواد شیمیایی تا از خراب شدن بستر ضد حریق جلوگیری کند
• جلوگیری از نفوذ آب برای جلوگیری از زنگ زدگی

انواع ضد حریق که به عنوان پوشش مقاوم حریق در سازه های فلزی به کار می رود

• سیمان ضد حریق
• ورق مقاوم حریق
• پوشش عایق حریق

سیمان ضد حریق پوشش مقاوم حریق در اسکلت فلزی

سیمان ضد حریق یکی از روش های سریع و موثر برای ضد حریق کردن ساختمان است. سیمان ضد حریق تا حدود 240 دقیقه از اسکلت فلزی ساختمان در برابر آتش محافظت می نماید. سیمان ضد حریق در ساختمان های تجاری، صنایع نفت و گاز و در تونل ها کاربرد دارد.

سیمان ضد حریق در برابر ضربه و سایش مقاوم است اما در مقابل برای اجرا در طرح هایی با هزینه های کم مناسب نیست. ملات سیمان ضد حریق را می توان روی فلز، بتن و کف یا سقف فلزی کار کرد.

ورق مقاوم حریق یک پوشش ضد حریق مقرون به صرفه

ورق مقاوم حریق پایدار، ضد آب و ضد صدا هستند. هرچه این ورق ها سنگین تر باشند می توانند بدون هیچ پیش احتیاجی مثل رنگ یا پلاستر استفاده می شوند. ورق مقاوم حریق تا 240 دقیقه از اسکلت فلزی در برابر آتش محافظت می نماید که زمان ارزشمندی برای آتش نشانان است، این پوشش مقاوم حریق مقرون به صرفه است و قیمت مناسبی دارد.

پوشش عایق حریق

پوشش مقاوم حریق تا حداکثر 120 دقیقه از اسکلت فلزی در برابر آتش محافظت می نماید. پوشش مقاوم حریق در دمای نرمال، مانند رنگ است، زمانی که دما در اثر تنش حرارتی به شدت افزایش پیدا کند، پوشش مقاوم حریق به وسیله واکنش شیمیایی منبسط می گردد. پوشش مقاوم حریق اسکلت فلزی را در حرارت بالا عایق می نماید. بهتر است از پوشش مقاوم حریق برای عایق کردن فلزات در برابر آتش استفاده گردد. این پوشش مقاوم حریق در واقع عایق حریق واکنش پذیر است.

پوشش مقاوم حریق به هنگام افزایش دما به صورت فوم عمل می گردد. پوشش مقاوم حریق از حرکت گرما به سمت اسکلت فلزی ممانعت می نماید، این عمل پوشش مقاوم حریق باعث می گردد که زمان بیشتری طول بکشد که ساختمان بر اثر افزایش دما و از دست دادن مقاومت اسکلت فلزی، فرو بریزد.

مزایای پوشش ضدحریق شامل:

• یکی از مزیت های پوشش های ضدحریق حفظ جان ساکنین است، همچنین محافظت از سازه که باعث عدم خسارت بیشتر به ساختمان و اموال می گردد.
• حفاظت و پایداری اسکلت سازه در برابر تنش حرارتی، به وسیله افزایش مقاومت اجزای اسکلت سازه مانند ستون ها، تیرها و…
• چسبندگی خوب به سطح فلز، به خصوص بعد از افزایش دما
• ضد اشعه UV
• در بعضی مواقع می توان با استفاده از پوشش های ضد حریق می توان تا حدود 5 ساعت تخریب سازه را عقب انداخت.
• عدم ایجاد گازهای سمی و خطرناک
• مقاوم در برابر رشد باکتری، کپ و قارچ
• عدم تاثیرگذاری بر زیبایی اسکلت سازه
• ترمیم آسان
• اجرا با انواع رول، قلم مو و اسپری
• قابل اجرا در سطوح خارجی و داخلی ساختمان
• پوشش پایه آب، بدون احتیاج به حلال
• حفاظت از سازه در برابر خوردگی و زنگ زدگی
• فراهم کردن فرصت و زمان بیشتر برای عملیات امداد و نجات
• با استفاده از پوشش های ضد حریق می توان روی اجزای غیر باربر اسکلت، فضابندی ایجاد کرد و از گسترش آتش جلوگیری کرد، این کار برای مجتمع های عظیم یک روش موثر خواهد بود.
• مقاومت در برابر شرایط جوی
• پوشش ضد حریق در برابر تنش حرارتی سریع واکنش نشان می دهد که از خسارت های بعدی جلوگیری می نماید.
• پوشش ضد حریق بر روی سازه های تازه احداث و سازه های قدیمی قابل اجرا است.
• پوشش ضد حریق با سرعت بالا و به آسانی اجرا می گردد.

سیستم آتش بند و سیستم دودبند

سیستم آتش بند و سیستم دودبند در زمان آتش سوزی و حریق از نفوذ حریق و دود به قسمت هایی که درگیر آتش نشدند جلوگیری می نمایند. از سیستم آتش بند و دودبند در محل تاسیسات و رایزرها و داکت ها بیشتر استفاده می گردد. سیستم آتش بند و سیستم دودبند مکمل سیستم های اطفا و اعلام حریق در ساختمان ها هستند.

سیستم آتش بند و سیستم دودبند از افزایش سریع دما، گسترش دود وگازهای سمی در آتش سوزی جلوگیری می نماید، طبق آمار رسمی %75 مرگ و میرها در زمان آتش سوزی خفگی بر اثر دود بوده و 57% افراد فوت شده در زمان آتش سوزی در منطقه ای خارج از منطقه ای که مستقیم درگیرآتش بوده، قرار داشتند. بنابراین کنترل حریق و جلوگیری از گسترش دود و بخار سمی آن به میزان قابل توجه ای از جان انسان محافظت می نماید.

انواع سیستم آتش بند و سیستم دودبند شامل:

• آتش بند بازشوهای برقی و مکانیکی
• آتش بند نمای ساختمان
• آتش بند درز انقطاع

جمع بندی

• پوشش ضد حریق یکی از روش های ضد حریق کردن ساختمان است که از سازه فلزی در برابر آتش سوزی و هر تنش حرارتی دیگر جلوگیری می نماید.
• استفاده از پوشش ضد حریق در سازه فلزی باعث می گردد که مدت زمان بیشتری طول بکشد تا سازه مقاومت خود را از دست بدهد و تخریب گردد.
• محاسبه ضخامت پوشش ضد حریق به وسیله نقشه های سازه به دست می آید، طبق آیین نامه، ضخامت پوشش ضد حریق سازه های فلزی در صورتی مورد پذیرش است که ضخامت متوسط کار اجرا شده از ضخامت پوشش طراحی کمتر نباشد.
• انواع ضد حریق که در سازه های فلزی به کار می رود شامل: سیمان ضد حریق و ورق مقاوم حریق، پوشش عایق حریق است.
• استفاده از سیمان ضد حریق از روش های ضد حریق در ساختمان سازی است و تا حدود 240 دقیقه از اسکلت فلزی ساختمان در برابر آتش محافظت می نماید.
• سیستم آتش بند در زمان آتش سوزی و حریق از نفوذ حریق و دود به قسمت هایی که درگیر آتش نشدند جلوگیری می نمایند.
• انواع سیستم آتش بند شامل: سیستم آتش بند بازشوهای برقی و مکانیکی، نمای ساختمان، درز انقطاع